Úr aðalnámskrá tónlistarskóla:

Mennta- og menningarhlutverk tónlistarskóla er að

2. mars 2009

Tónleikaröð kennara: Karnival dýranna 

Flytjendur

• Guðrún Ásmundsdóttir, sögumaður
• Sigurþór Heimisson, sögumaður
• Pamela De Sensi, flauta/piccolo
• Arngunnur Árnadóttir, klarínett
• Peter Máté, píanó
• Ingunn Hildur Hauksdóttir, píanó
• Martin Frewer, fiðla
• Helga Ragnheiður Óskarsdóttir, fiðla
• Ásdís Hildur Runólfsdóttir, víóla
• Sigurður Bjarki Gunnarsson, selló
• Hávarður Tryggvason, kontrabassi
• Frank Aarnink, sílófónn
• Steingrimur Þórhallsson, harmoníum
  

Efniskrá

• N. Rimsky-Korsakov
  Flug býflugunnar
  - flauta og kontrabassi
   
• C. Saint-Saëns
  Karnival dýranna, svita
    I. Inngangur og konunglegur mars ljónanna
    II. Hænur og hanar
    III. Villtir asnar (hröð dýr)
    IV. Skjaldbökur
    V. Fíllinn
    VI. Kengúrur
    VII. Fiskabúr
    VIII. Karakterar með löng eyru
    IX. Gaukurinn í skóginum
    X. Fuglabúr
    XI. Píanistar
    XII. Steingervingar
    XIII. Svanurinn
    XIV. Lokaþáttur
  

Um tónskáld og verk

Nikolai Andreyevich Rimsky-Korsakov (18. mars 1844 - 21. júni 1908) gekk í herskóla og var liðsmaður í rússneska flotanum áður en hann helgaði líf sitt tónlistinni. Hann var einn úr hópi fimmmenninganna sem settu sér það markmið að skapa þjóðlega rússneska tónlist á síðari hluta 19. aldar. Fæddist í Tikhvin í Rússlandi og þar heyrði hann fyrst einföldu þjóðlögin sem heilluðu hann ævilangt. Fyrstu áhugaefni hans voru þó ekki á tónlistarsviðinu heldur brennandi löngun til að verða flotaforingi. Hann gekk til liðs við sjóliðsforingjadeildina árið 1856 og samdi sinfóníu á meðan hann var til sjós sem hann lauk svo við 1865 vegna hvatningar tónskáldsins Balakirev. Hljómsveitarútsetning verksins gaf góð fyrirheit og í kjölfarið var honum boðin prófessorstaða í tónsmíðum við tónlistarháskólann í Pétursborg. Hann var þá 27 ára gamall. Þótt hann væri ekki hæfur til að gegna stöðunni tók hann við henni og varð strax einn eljusamasti nemandinn og lærði í laumi um samhljóma og kontrapunkt. Skömmu síðar gekk hann að eiga Nadezhdu Purgold, sem einnig var tónskáld og á þeim tíma miklu hæfari tónlistarmaður en eiginmaður hennar. Á meðan sjálfsnámi hans stóð samdi hann tónverk sem voru bragðdauf og skólaleg en árið 1882 opinberaði ópera hans, Mjallhvít, nýjan og perónulegan stíl sem fólst í samþáttun draumóra og gamanleiks. En öllum til mikillar undrunar komu svo engar nýjar tónsmíðar frá honum á næstu árum. Árið 1887, í flóðbylgju ferskrar sköpunargleði, geysist hann þó loks fram á völlinn með Spænsku Capriccio. Flutningur verksins var truflaður á æfingum af lófataki frá hljómsveitinni sjálfri og það var klappað upp í heild sinni eftir frumflutninginn. Síðan kom Forleikur að rússneskri páskahátíð og hið framandi Sheherazade sem byggt er á því sígilda ævintýri Þúsund og ein nótt. Öll verkin þrjú bera vott um snilli Rimskís í hljómsveitarútsetningum. Árið 1888 heyrði Rimskí fyrsta sinn flutning á Hringnum eftir Wagner og varð svo gagntekinn að hann einsetti sér að semja aðeins óperur í framtíðinni. Á næstu 20 árum samdi hann tólf óperur, þar á meðal Jólakvöld, Mozart og Salieri, sem hann byggði á leikriti Pushkins, og eitt sinna bestu verka, Sadko. Síðasta ópera Rimskís, Gullni unghaninn (1907), sem er ádeila á einræðið, var bönnuð af rússnesku ritskoðuninni og var ekki sýnd á meðan hann lifði. Næmi hans fyrir hljómsveitarútsetningum er eins lifandi í þessu verki og í öllum hans tónverkum.

"Flug býflugunnar" er hljómsveitar- "millispil" (interlude) samið af Nikalai Rimsky-Korsakov og er hluti af óperunni "Sagan af Szarnum Saltan" sem var samin 1899-1900. Með þessu verki lýkur þriðja þætti, rétt eftir að töfrasvanurinn gefur prinsinum (syni Szarsins) leiðbeiningar um hvernig hann geti breytt sér í skordýr til að fljúga til föður síns til að láta hann vita að hann sé á lífi. Jafnvel þótt að svanurinn syngi í byrjun verksins í óperunni sjálfri er sá söngur ekki það tengdur að honum er auðveldlega sleppt, því er auðvelt að taka þetta fræga stef út og spila sjálfstætt á tónleikum líkt og gert er hér í dag.

Camille Saint-Saëns fæddist í París í Frakklandi 9. október 1835. Faðir hans lést skömmu eftir fæðingu hans. Móðir hans leitaði þá aðstoðar hjá frænku sinni, Charlotte, við uppeldið. Charlotte kynnti Saint-Saëns fljótlega fyrir píanóinu. Hann náði á stuttum tíma góðum árangri. Fyrsta lagið samdi hann 4 ára gamall, en 12 árum seinna eða þegar hann var 16 ára gamall samdi hann sína fyrstu sinfóníu. Hann lærði að spila á orgel og aflaði sér tekna með því að spila í kirkjum, ásamt því að semja. Saint-Saëns þótti gríðarlega fær á mörgum sviðum. Meðal annars stundaði hann nám í landafræði og fornleifafræði. Ásamt því að semja tónlist samdi hann ljóð og skrifaði eitt leikrit. Hann gifti sig árið 1875, konu að nafni Marie-Laure Truffot. Þau eignuðust tvo syni sem dóu með sex vikna millibili. Árið 1881 yfirgaf Saint-Saëns konu sína. Þau skildu aldrei, heldur bjuggu í sitthvoru lagi það sem eftir var. Síðustu árum ævi sinnar eyddi Saint-Saëns í Algeirsborg í Alsír. Þar lést hann 16. desember árið 1921. Jarðneskar leifar hans voru svo fluttar til Frakklands þar sem hann var grafinn í Montparnasse kirkjugarðinum í París.

Karnival dýranna er hálfgert slys í röð annars alvarlegra tónverka tónskáldsins. Þessi "skepnuskapur" passar inn í franska hefð sem frá Janequin til Poulenc, gegnum Rameau, Couperin, Daquin, Chabrier og Ravel, lýsir og hermir eftir dýrum. Undir yfirskyni þess að mála dýr með tónum er hann í verkinu hálfpartinn að gera grín að öðrum tónskáldum, þar á meðal sér sjálfum. Hinir fjórtán hlutar verksins eru tengdir saman á nýstárlegan hátt og kalla á óvenjulega hljóðfæraskipan, hálfgert millistig æaa milli kammerhóps og sinfóníuhljómsveitar, og þannig dregur Saint-Saëns fram fjölbreytta blöndu af gamansömum og svo ljóðrænum hljóðáhrifum sem eru tengd nánum böndum stemningu hvers kafla fyrir sig. Paródíurnar (þar sem tónskáldið tekur tónefni annarra tónskálda og leikur sér með það) sem hann notar í verkinu (frá Rameau, Offenbach, Berlioz, Mendelssohn, Czerny o.fl) eru skemmtilegar blekkingar sem tónskáldið býður hlustendum upp á. Þetta vinalega og einstaka verk var samið árið 1886 fyrir sellistann Lebouc, sem skipulagði tónleika heima hjá sér fyrir öskudag (Mardi gras), og var það fyrst flutt þar 9. mars 1886. Aftur var það flutt 2. apríl sama ár hjá Pauline Viardot þar sem meðal áheyrenda var Liszt sem varð mjög hrifinn af útsetningu verksins. Saint-Saëns vildi aldrei að verkið yrði gefið út og bannaði flutning þess meðan hann lifði. Aðeins hinn frægi þáttur "Svanurinn" var undanskilinn þessu banni. Karnival dýranna var loks gefið út árið 1922 og Gabriel Pierné stýrði fyrsta almenna flutningi verksins 25. febrúar það sama ár.

Aðgangseyrir

• Almennt miðaverð: 1.500 kr.
• Eldri borgarar, öryrkjar og námsmenn: 1.200 kr.
• Kennarar Tónlistarskóla Kópavogs: 500 kr.
• Nemendur Tónlistarskóla Kópavogs og aðstandendur: Frítt.
• 12 ára og yngri: Frítt

Sími í miðasölu er 5 700 400 og er opið virka daga kl. 9.00-16.00 og klst. fyrir tónleika.

[ Til baka á Fréttir 2009 ]