Úr aðalnámskrá tónlistarskóla:

Mennta- og menningarhlutverk tónlistarskóla er að

15. mars 2011

TKTK: Portrett

Efnisskrá

• Ríkharður H. Friðriksson
  Postcards from North and South (2008/09)
• Ríkharður H. Friðriksson 
  Rondó (2007- )
• Ríkharður H. Friðriksson 
  Þrjú verk um náttúru Íslands (2007)
  1. Hindisvík
  2. Malarrif
  3. Krí-Krí
• Ríkharður H. Friðriksson 
  Kristalhringir (2008/09)
• Ríkharður H. Friðriksson 
  Líðan II (2002/11)

Um höfund

Ríkharður H. Friðriksson er fæddur árið 1960 í Vestmannaeyjum. Hann lærði tónsmíðar við Tónlistarskólann í Reykjavík; Manhattan School of Music, New York; Accademia Chigiana, Siena; og Konunglega Tónlistarháskólann í Haag hjá Atla Heimi Sveinssyni, Þorkatli Sigurbjörnssyni, Elias Tanenbaum, Franco Donatoni og Clarence Barlow, auk þess að nema raftónlist við Instituut voor Sonologie í Haag og sækja námskeið í tölvutónsmíðum við Sweelinck tónlistarháskólann í Amsterdam og sumarskólann í Darmstadt. Einnig lauk hann námi í sagnfræði frá Háskóla Íslands og klassískum gítarleik frá Tónskóla Sigursveins D. Kristinssonar.

Eftir Ríkharð liggja bæði hljóðfæra- og raftónsmíðar sem hafa verið fluttar víða um heim, auk þess sem þeim hefur verið útvarpað í fleiri löndum í Evrópu og Asíu. Hann hefur fengið Fulbright ferðastyrk til náms í Bandaríkjunum, styrk frá Vísindasjóði Íslands til rannsókna á íslenskri tónlistarsögu og styrki frá NOMUS (Norræna tónlistarnefndin) og Nordisk Kulturfond vegna samnorræns tölvutónlistarverkefnis og ART 2000 raf og tölvutónlistarhátíðarinnar. Hann hefur fjórum sinnum fengið starfslaun listamanna, auk þess að hljóta Menningarverðlaun DV og verðlaun á alþjóðlegu raftónlistarhátíðinni í Bourges.

Ríkharður gerir raftónlist sem fer tvær grundvallarleiðir; annað hvort gerir hann hreina víðóma afspilunartónlist þar sem unnið er með náttúruhljóð og hreyfingu þeirra í rými, eða hann iðkar lifandi spuna með rafgítar og vinnur hljóð hans áfram með tölvutækni. Í seinni geiranum kemur hann annað hvort fram einn eða með sveitinni Icelandic Sound Company.

Ríkharður kennir tónsmíðar, raftónlist og tónlistarsögu við Tónlistarskóla Kópavogs, Listaháskóla Íslands og Tónlistarskólann í Reykjavík.

Verkin á tónleikunum

Postcards from North and South (2008/2009) er framlag mitt til samvinnuverkefnis tónskálda frá Norðurlöndunum og Suður-Ameríku. Allir lögðu hljóð frá sínu landi í púkkið og síðan voru gerð stutt verk þar sem menn notuðu annars vegar sín eigin hljóð og hins vegar hljóð frá hinum heimshlutanum. Ég tók þann pól í hæðina að tefla hljóðunum saman sem andstæðum án þess að reyna að tengja þau sérstaklega. Þannig nota ég einvörðungu náttúruhljóð frá Íslandi; vatnsnið frá Öskjusvæðinu, fótatak í fjörugrjóti frá Dritvík, kríur frá Vatnsnesi og fleira. Þessu tefli ég á móti ýmsum manngerðum hljóðum frá Suður-Ameríku, jú, og páfagaukum frá Úrúgvæ sem reyna af veikum mætti að tengja heimana tvo saman. 

Verkið var upphaflega unnið í stereo en seinna endurgert í víðóma útgáfu.

Rondó (2007- ) fyrir rafgítar og gagnvirkt tölvukerfi er að talsverðu leyti byggt á "litlu hljóðunum", hljóðunum sem eru svo veik að þau eru næstum aldrei notuð - enda varla heyranleg. Hressileg uppmögnun bætir úr því og opnar nýjan hljóðheim sem hægt er að kjamsa á í tölvunni. Þá eru hljóðin hreint ekki svo lítil lengur. 

Nafnið er til komið af tveimur ástæðum. Annars vegar minnir formið lítið eitt á rondó-form, a.m.k. eru nokkur "viðlög" sem koma aftur og aftur. Hins vegar, svo merking orðsins sé tekin bókstaflega, fara hljóðferlin ófáa hringina í kringum áheyrendur.

Þrjú verk um náttúru Íslands (2007) eru fyrstu hlutarnir í einhverju sem stefnir í að verða nokkuð stórt verk í mörgum köflum þar sem tekinn er púlsinn á náttúru Íslands, eða a.m.k. þeim hlutum hennar sem gefa frá sér hljóð. Kveikjan er alltaf íslensk náttúruhljóð sem fara síðan í einhvers konar ferðalag á eigin forsendum, með drjúgri hjálp tölvunnar, auðvitað.

Hindisvík inniheldur öldugang og fuglasöng á góðviðrisdegi þar sem kyrrðin ætti að vera yfirþyrmandi, en þegar hlustað er djúpt inn í lítil hljóð, þá eru þau ekki svo lítil lengur. Verst er að ekki er hægt að taka upp hljóðið í miðnætursólinni.

Malarrif er hér túlkað innan úr vitanum þar í hávaðaroki. Það syngur og hvín í vitanum og stögum utan á honum. Stór holur hlutur eins og vitinn virkar hér líkt og hljómbotn í gríðarstóru hljóðfæri og gefur veðurhljóðinu sín eigin einkenni. Hér hefur engu verið breytt í tölvunni. Þetta er vitinn ómengaður.

Krí-krí þarf engum að koma á óvart að inniheldur ekkert nema kríur frá Vatnsnesi; frá Kárastaðarétt og Ósum. Árásargirni þeirra er uppistaða verksins. Upptakan var ekki alveg áhættulaus...

Kristalhringir (2008/2009) er "endurblöndun" á tveimur kammerverkum eftir Pál Pampichler Pálsson sem varð áttræður um það leyti. Það eru kammerverkið Kristallar frá 1970 og sönglagið Hinghenda frá 1990, flutt af Signýju Sæmundsdóttur. Hljóðin komu öll upphaflega úr upptökum af verkunum. Síðan kom eitthvað fyrir þau...

Upphaflega útgáfan var pöntun frá Ríkisútvarpinu í tilefni áttræðisafmælis Páls. Verkið var upphaflega unnið í stereo en seinna endurgert í víðómi.

Líðan II (2002/2011) Ertu að drepast úr hálsbólgu? Rótkvefaður? Fékkstu þér ríflega neðan í því í gær? Er röddin í steik og öndunarfærin í rúst? Kveikjan að verkinu varð í dimmasta skammdeginu þegar höfundur þjáðist af flestu ofangreindu og hljóðheimur bilaðra öndunar- og talfæra umlukti hann og heltók um nokkurt skeið.

Verkið var unnið nær alfarið á Kyma hljóðvinnslukerfið í Tónveri Tónlistarskóla Kópavogs í mesta skammdeginu veturinn 2001-2002. Ekki náðist að klára verkið almennilega fyrir skilafrest í febrúar; það var því unnið áfram á vormánuðum 2002 og þá flutt talsvert breytt undir nafninu Líðan II. Enn líður tíminn og í febrúar og mars sl. var verkið endurunnið lítillega og endurhljóðblandað, án nafnbreytingar í þetta sinn.

Aðgangseyrir

• Almennt miðaverð: 1.000 kr.
• Tónleikapassi, gildir á alla tónleika: 2.000 kr.
• Nemendur TK og aðstandendur: Ókeypis.