Fiðla

Algengast er að nemendur hefji nám í fiðluleik að loknu forskólanámi við u.þ.b. átta ára aldur en yngri fiðlunemendur í skólanum stunda flestir nám samkvæmt Suzuki-aðferð. Fiðlur eru til í ýmsum stærðum og leigir skólinn hljóðfæri í barnastærðum. Mikilvægt er að stærð hljóðfæris hæfi líkamsþroska nemandans. Kennarar skólans meta hversu stórt hljóðfæri hver og einn nemandi þarf og hvenær þörf er að skipta um hljóðfæri.

Í samræmi við markmið í aðalnámskrá tónlistarskóla er ætlast til þess að fiðlunemendur leiki einhverri af þremur strengjasveitum skólans. Þeir nemendur sem náð hafa grundvallartökum á hljóðfæraleiknum leika í strengjasveit I, þeir sem lengra eru komnir áleiðis í náminu leika í strengjasveit II og lengst komnu nemendurnir eru þátttakendur í starfi strengjasveitar III. Enn fremur er lögð áhersla á að nemendur öðlist reynslu af annars konar samleik. Jöfn ástundun er lykillinn að góðum framförum í náminu.

Fiðlunám fer að jafnaði fram í einkatímum.

Námsmarkmið

Í aðalnámskrá tónlistarskóla er gerð grein fyrir þeim markmiðum sem nemendur eiga að hafa náð við lok grunnáms, miðnáms og framhaldsnáms í fiðluleik.

Markmið í grunnnámi

Við lok grunnnáms eiga fiðlunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

• beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
• haldi rétt á hljóðfærinu, fiðlan sitji vel og örugglega og vinstri hönd sé frjáls
• hafi náð góðu og öruggu bogataki
• beiti boganum á eðlilegan og áreynslulausan hátt
• hafi náð tökum á góðri og vel uppbyggðri stöðu vinstri handar
• hafi náð tökum á góðri stöðu fjórða og fyrsta fingurs vinstri handar
• hafi náð hröðum og jöfnum vinstri handar fingrahreyfingum
• hafi náð allgóðum tökum á mismunandi bogastrokum, þ.e. detaché, staccato, legato og martelé
• hafi náð allgóðum tökum á pizzicato
• hafi náð góðri tónmyndun á tónsviðinu g til d'''
• sýni góða kunnáttu í 1., 2. og 3. stillingu
• hafi náð allgóðum tökum á inntónun
• sýni skilning á meginþáttum tónmyndunar, þ.e. þunga og hraða bogans auk fjarlægðar hans frá stól
• hafi nokkur tök á vibrato
• geti leikið með greinilegum styrkleikabreytingum
• hafi náð grundvallartökum á að stilla hljóðfæri sitt sjálfur

Nemandi

• hafi öðlast allgott hrynskyn
• hafi mjög góð tök á nótnalestri miðað við kröfur þessa námsáfanga
• geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
• hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
• hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
• hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
• hafi þjálfast í ýmiss konar samleik
• hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
• hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
• hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga, tvær áttundir: G, D, A, B, C
• hafi á valdi sínu eftirtalda hljómhæfa og laghæfa molltónstiga, tvær áttundir: e, h, d, g, a
• hafi á valdi sínu krómatískan tónstiga í 1. stillingu
• hafi þjálfast í leik eftirtalinna þríhljóma, tvær áttundir: c-moll og C-dúr, d-moll og D-dúr, e-moll og E-dúr, g-moll og G-dúr, a-moll og A-dúr, b-moll og B-dúr, h-moll og H-dúr
• hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt þessari námskrá

Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist miðað við lok grunnnáms:

• tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
• blæbrigði og andstæður
• þekkingu og skilning á stíl
• tilfinningu fyrir samleik
• öruggan og sannfærandi leik
• persónulega tjáningu
• viðeigandi framkomu

Markmið í miðnámi

Við lok miðnáms eiga fiðlunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

• beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
• haldi eðlilega á fiðlu og boga
• hafi náð tökum á eðlilegum og áreynslulausum hreyfingum handleggja
• hafi gott vald á detaché, staccato, legato og martelé
• hafi allgott vald á spiccato, ricochet og colle
• hafi gott vald á pizzicato
• ráði við léttleika í stroki og hröð strengjaskipti
• hafi á valdi sínu mismunandi hraða og styrkleika í bogastrokum
• beiti öruggum og markvissum vinstri handar fingrahreyfingum
• hafi náð góðum tökum á inntónun
• hafi náð töluverðri leikni í tvígripum í þríundum, sexundum og áttundum
• hafi náð tökum á þjálum skiptum milli stillinga
• hafi góða þekkingu á hærri stillingum
• hafi náð tökum á vibrato og beiti því við túlkun
• geti gert styrkleikabreytingar og andstæður augljósar
• geti stillt hljóðfæri sitt sjálfur

Nemandi

• hafi öðlast gott hrynskyn
• hafi mjög góð tök á nótnalestri miðað við kröfur þessa námsáfanga
• geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem fengist var við í fyrri hluta miðnáms
• hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
• hafi lagt stund á ýmiss konar samleik, þ.m.t. hljómsveitarleik og kammertónlist
• hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
• hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
• geti leikið krómatískan tónstiga á tónsviðinu frá g til d'''
• hafi á valdi sínu a.m.k. sex dúrtónstiga í þremur áttundum
• hafi á valdi sínu a.m.k. sex hljómhæfa og laghæfa molltónstiga í þremur áttundum
• hafi á valdi sínu þríhljómaraðir sem tengjast framangreindum dúr- og molltóntegundum, sbr. dæmi á bls. **; leika skal alla hljóma hverrar raðar frá grunntóni fyrsta hljóms
• hafi þjálfast í leik flaututóna í dúr- og laghæfum tónstigum upp í III. stillingu
• hafi þjálfast í leik gangandi þríunda í dúr- og laghæfum molltónstigum upp í VI. stillingu
• hafi þjálfast í leik tvígripa í þríundum, sexundum og áttundum í dúr- og molltónstigum, í tveimur áttundum þar sem mögulegt er innan tónsviðsins g til d''', annars í einni áttund
• hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari námskrá

Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti hann sinnir eftirfarandi atriðum:

• leik eftir eyra
• tónsköpun
• spuna

Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist við lok miðnáms:

• tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
• ýmis blæbrigði og andstæður
• þekkingu og skilning á stíl
• tilfinningu fyrir samleik
• öruggan og sannfærandi leik
• persónulega tjáningu
• viðeigandi framkomu

Markmið í framhaldsnámi

Við lok framhaldsnáms eiga fiðlunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

• beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
• hafi náð mjög góðum tökum á eðlilegri og vel þjálfaðri stöðu beggja handa og samhæfðum hreyfingum
• sýni leikni og hraða í mismunandi bogastrokum
• ráði yfir þjálum bogaskiptum, strengjaskiptum og stillingaskiptum
• beiti lipurri, jafnri og styrkri fingratækni og hafi mikinn hraða á valdi sínu
• hafi mjög gott vald á tvígripum í þríundum, ferundum, sexundum, áttundum og tíundum
• hafi kynnst öllum öðrum tvígripum
• geti leikið tvígrip uppi í efstu stillingum og sýni mýkt í stillinga-, strengja- og bogaskiptum
• hafi náð mjög góðum tökum á inntónun
• sýni fjölbreytta notkun vibrato með hliðsjón af stíl
• ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins
• geti dregið fram andstæður og ólík blæbrigði og beitt til þess viðeigandi bogatækni

Nemandi

• hafi öðlast mjög gott hrynskyn
• hafi mjög góð tök á nótnalestri miðað við kröfur þessa námsáfanga
• geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem fengist var við á miðprófi
• hafi fengið reglulega þjálfun í að leika utanbókar
• hafi lagt stund á ýmiss konar samleik, þ.m.t. kammertónlist og hljómsveitarleik
• hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
• hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
• geti leikið krómatískan tónstiga á öllu tónsviði fiðlunnar
• hafi þjálfast í leik allra dúrtónstiga, hljómhæfra og laghæfra molltónstiga, fjórar áttundir þar sem mögulegt er, annars þrjár áttundir
• hafi þjálfast í leik hljómaraða sem tengjast öllum dúr- og molltóntegundum, sbr. dæmi á bls. **; leika skal alla hljóma hverrar raðar frá grunntóni fyrsta hljóms
• hafi þjálfast í leik flaututóna í dúr og moll á öllu tónsviði fiðlunnar
• hafi þjálfast í leik gangandi þríunda í dúr og moll
• hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt þessari námskrá
• hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almennum hluta aðalnámskrár, bls. 41-42

Nemandi sýni með ótvíræðum hætti

• tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
• margvísleg blæbrigði og andstæður
• þekkingu og skilning á stíl
• tilfinningu fyrir samleik
• öruggan og sannfærandi leik
• persónulega tjáningu
• viðeigandi framkomu