Harmonika

Harmonikur eru fáanlegar í ýmsum stærðum og gerðum og framleidd eru viðeigandi hljóðfæri fyrir alla aldurshópa frá um það bil 5 ára aldri. Harmonikur eru ýmist með hljómbassa eða tónbassa og hnappaharmonikur eru framleiddar með þrenns konar gripakerfi.

Skólinn getur boðið takmörkuðum fjölda nemenda upp á kennslu á harmoniku. Miðað er við að nemendur stundi nám á hnappaharmoniku með tónbassa og er námið í samræmi við aðalnámskrá tónlistarskóla.

Námsmarkmið

Í aðalnámskrá tónlistarskóla er gerð grein fyrir þeim markmiðum sem nemendur eiga að hafa náð við lok grunnáms, miðnáms og framhaldsnáms á harnoniku.

Markmið í grunnnámi

Við lok grunnnáms eiga harmonikunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

• þekki og hafi skilning á hlutverki belgsins, tónmyndun og skiptingum
• beiti líkamanum á eðlilegan og áreynslulausan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
• leiki með vel mótaðri handstöðu
• beiti jöfnum og markvissum fingrahreyfingum
• hafi öðlast allgóða fingraleikni
• leiki með jöfnum og skýrum áslætti
• geti leikið skýrt staccato og allgott legato
• hafi náð allgóðu valdi á mismunandi tónmyndun
• geti leikið með skýrum styrkleikabrigðum
• geri sér grein fyrir mikilvægi hentugrar fingrasetningar
• leiki með markvissri og hentugri fingrasetningu
• hafi allgóð tök á belgtækni
• hafi náð allgóðu valdi á tónmyndun með belgnum
• geti leikið samtímis staccato með annarri hendi og legato með hinni
• leiki með heyranlegum styrkleikabreytingum
• sýni nákvæmni í mótun tónmynstra og hendinga
• sýni nákvæmni í lestri og úrvinnslu tónmálsins

Nemandi

• hafi öðlast allgott hrynskyn
• geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
• hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
• hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
• hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
• hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, þ.m.t. með öðrum hljóðfærum en harmoniku
• hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
• hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
• hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari námskrá
• hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt þessari námskrá

Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir um það bil þriggja ára nám:

• tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
• blæbrigði og andstæður
• þekkingu og skilning á stíl
• tilfinningu fyrir samleik
• öruggan og sannfærandi leik
• persónulega tjáningu
• viðeigandi framkomu

Markmið í miðnámi

Við lok miðnáms eiga harmonikunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

• beiti líkamanum á eðlilegan og áreynslulausan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
• hafi náð góðu valdi á harmoniku af a.m.k. miðstærð (96 bassa) og möguleikum hennar
• hafi öðlast þekkingu og leikni varðandi raddval harmoniku af a.m.k. miðstærð
• hafi náð góðum tökum á blindum raddskiptingum
• þekki vel hlutverk og notkun skiptirofa (þ. e. konverter)
• hafi náð góðum tökum á belgtækni
• hafi náð góðum tökum á einföldum belghristingi og belgvibrato
• hafi þekkingu á öllu tónsviði hljóðfæris af a.m.k. miðstærð (96 bassa hljóðfæri)
• leiki með vel mótaðri handstöðu
• ráði yfir góðri fingratækni og lipurð
• leiki með jöfnum og skýrum áslætti
• hafi náð góðu gripöryggi tónbila og hljóma
• hafi náð góðu valdi á að leika legato og geti gert skýran mun á non legato og staccato
• hafi góð tök á að leika legato, non legato og staccato með annarri hendi eða báðum samtímis
• hafi náð góðu valdi á mismunandi tónmótun með hvorri hendi
• sýni nákvæmni í mótun tónmynstra og hendinga
• sýni nákvæmni í lestri og úrvinnslu tónmálsins

Nemandi

• hafi öðlast gott hrynskyn
• hafi vald á sveigjanleika í hraða og hryn
• geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem fengist var við í fyrri hluta miðnáms
• hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
• hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, þ.m.t. með öðrum hljóðfærum en harmoniku
• hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
• hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
• hafi á valdi sínu samstígan krómatískan tónstiga frá hvaða nótu sem er, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu samstíga dúrtónstiga til og með fimm formerkjum, tvær áttundir, með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu samstíga molltónstiga, hljómhæfa og laghæfa, til og með fimm formerkjum, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu gagnstíga dúrtónstiga til og með fimm formerkjum, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu eftirfarandi gagnstíga hljómhæfa molltónstiga, tvær áttundir með báðum höndum í einu: a, e, d, c
• hafi á valdi sínu brotna þríhljóma, sbr. tóndæmi á bls. 131 í þessari námskrá, í dúr- og molltóntegundum til og með fimm formerkjum, tvær áttundir með hvorri hendi fyrir sig
• hafi á valdi sínu niðurlagshljóma, sbr. tóndæmi á bls. 131 í þessari námskrá, í eftirfarandi tóntegundum: C, F, G, D, A, a, e, d
• hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari námskrá

Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti hann sinnir eftirfarandi atriðum:

• leik eftir eyra
• tónsköpun
• spuna

Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir um það bil sjö til átta ára nám:

• tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
• ýmis blæbrigði og andstæður
• þekkingu og skilning á stíl
• tilfinningu fyrir samleik
• öruggan og sannfærandi leik
• persónulega tjáningu
• viðeigandi framkomu

Markmið í framhaldsnámi

Við lok framhaldsnáms eiga harmonikunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

• beiti líkamanum á eðlilegan og áreynslulausan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
• hafi náð mjög góðu valdi á harmoniku af stærstu gerð (120 bassa) og möguleikum hennar
• þekki vel hlutverk og notkun skiptirofa á harmoniku af stærstu gerð
• hafi náð mjög góðum tökum á blindum raddskiptingum
• ráði yfir mjög góðri belgtækni, þ.m.t. allt að óheyranlegum belgskiptingum
• hafi náð mjög góðum tökum á einföldum tríólu- og kvartólubelghristingi
• hafi mjög gott vald á öllu tónsviði beggja hljómborða
• hafi náð mjög góðu gripöryggi tónbila og hljóma
• þekki og geti beitt mismunandi tegundum af vibrato
• ráði yfir mjög góðri fingratækni og lipurð
• hafi á valdi sínu algengustu þrí- og ferhljóma
• hafi náð mjög góðu valdi á mismunandi áslætti allt frá legatissimo til staccatissimo
• hafi náð mjög góðu valdi á mismunandi tónmótun með hvorri hendi
• sýni nákvæmni og sjálfstæði í mótun tónmynstra og hendinga
• sýni nákvæmni og sjálfstæði í lestri og úrvinnslu tónmálsins

Nemandi

• hafi mjög gott vald á sveigjanleika í hraða og hryn
• geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem fengist var við á miðprófi
• hafi fengið reglulega þjálfun í að leika utanbókar
• hafi hlotið þjálfun í ýmiss konar samleik
• hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
• hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
• hafi á valdi sínu samstígan krómatískan tónstiga frá hvaða nótu sem er, þrjár áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu gagnstígan krómatískan tónstiga frá hvaða nótu sem er, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu alla samstíga dúrtónstiga, þrjár áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu alla samstíga molltónstiga, hljómhæfa og laghæfa, þrjár áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu alla samstíga dúrtónstiga, þrjár áttundir með báðum höndum í einu, þríund eða tíund og sexund á milli handa
• hafi á valdi sín alla gagnstíga dúrtónstiga, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu alla gagnstíga hljómhæfa molltónstiga, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu dúrtónstiga í samstígum þríundum, til og með þremur formerkjum, tvær áttundir með hægri hendi
  hafi á valdi sínu alla brotna dúrþríhljóma, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu alla brotna mollþríhljóma, tvær áttundir með báðum höndum í einu
• hafi á valdi sínu alla forsjöundarhljóma í arpeggíum í grunnstöðu, tvær áttundir með hægri hendi, sbr. tóndæmi á bls. 139 í þessari námskrá
• hafi á valdi sínu minnkaðan sjöundarhljóm frá hvaða nótu sem er, tvær áttundir með hvorri hendi fyrir sig, sbr. tóndæmi á bls. 139 í þessari námskrá
• hafi á valdi sínu niðurlagshljóma í öllum dúr- og molltóntegundum, sbr. tóndæmi á bls. 131 í þessari námskrá 
• hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt þessari námskrá
• hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almennum hluta aðalnámskrár, bls. 41-42

Nemandi sýni með ótvíræðum hætti

• tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
• margvísleg blæbrigði og andstæður
• þekkingu og skilning á stíl
• tilfinningu fyrir samleik
• öruggan og sannfærandi leik
• persónulega tjáningu
• viðeigandi framkomu